Zavod za metrologiju i Hrvatska udruga kristalografa organizovali su takmičenje „Ljepota kristala 2020“ na kojem je učestvovalo preko 400 učenika, odnosno 138 ekipa, iz 43 osnovne i srednje škole iz Crne Gore.
Takmičarski dio nagradnog konkursa „Ljepota kristala 2020“ počeo je 29. januara i trebalo je da bude završen sredinom aprila. Zbog situacije uzrokovane epidemijom korona virusa, obustavom nastave u školama i poštujući preporuke nadležnih institucija, takmičenje, odnosno proglašenje pobjednika odgođeno je za jul.
Takmičenje je bilo namjenjeno učenicima VII, VIII i IX razreda osnovnih škola, kao i učenicima svih razreda srednjih škola i organizovalo se u dvije osnovne kategorije, rast kristala neorganske i organske soli, kao i u posebnoj kategoriji za srednje škole – sinteza i kristalizacija dvojne soli.
U skladu sa izborom kategorije, Zavod za metrologiju je svim učesnicima poslao hemijske supstance potrebne za dobijanje kristala, kao i uputstva za pravljenje kristala. Svi učenici osnovnih i srednjih škola koji su se prijavili za istu kategoriju dobili su supstance identičnog hemijskog sastava, mase i čistoće.
Zadatak tročlanih takmičarskih ekipa je bio da u roku od devet sedmica, koliko traje takmičenje, dobiju što veći i pravilniji monokristal.
Cilj takmičenja bio je da učenici prošire teorijska i praktična znanja iz hemije, upoznaju se sa osnovnim tehnikama laboratorijskog rada i metodologijom naučnog istraživanja.
U navedenim kategorijama pobjednike takmičenja, po propisanim kriterijumima, izabrao je žiri u sastavu: magistar hemije Alen Bjelopetrović iz Hrvatske udruge kristalografa, dr Zorica Leka sa Metalurško-tehnološkog fakulteta Univerziteta Crne Gore, kao i predstavnice Zavoda za metrologiju Tamara Bošković Begenišić i Naina Čuturić Knežević.
SSŠ „Ivan Uskoković“ iz Podgorice na ovom takmičenju je predstavljalo pet ekipa.
Članice ekipe: Anđela Delibašić, Ana Vidaković i Jelena Tripunović, osvojile su prvo mjesto u kategoriji rast kristala organske soli i nagrađene su tablet računarima.
U kategoriji rast kristala neorganske soli, drugoplasirana ekipa u sastavu: Ljubica Vukić, Tamara Vuković i Đorđe Vujović, nagrađena je akcionim kamerama.
Mentor nagrađenim ekipama bila je Biljana Kljajić, profesorica hemije, koja je uručila nagrade pobjedničkim timovima u prostorijama škole uz poštovanje mjera i preporuka Nacionalnog koordinacionog tijela za zarazne bolesti.
Prilikom uručivanja nagrada učenica Jelena Tripunović je istakla da kada je njeno odjeljenje obaviješteno od strane profesorice o nagradnom konkursu,nije mnogo razmišljala da se prijavila za učešće.
– Iz hemije smo učili o rastvorima, a pošto smo od Zavoda za metrologiju dobili organsku so za pravljenje kristala, imali smo priliku da prema uputstvu i uz instrukcije naše mentorke pripremimo zasićeni rastvor organske soli. Zatim smo pripremljeni rastvor filtrirali, a nakon nekoliko dana su se pojavili mali kristali od kojih je trebalo odabrati jedan pravilan sa lijepo razvijenim površinama i oštrim ivicama. Ja sam imala zadatak da koncem vežem kristal koji smo odabrali, a zatim smo ga uronili u čašu sa zasićenim rastvorom i pratili njegov rast.Tokom rada smo vodili laboratorijski dnevnik,zapisivali postupak rada i bilježili zapažanja.
Ovo je za mene bilo divno iskusto i mislim da, kada bi bilo više ovakvih i sličnih projekata, da bi smo lakše razumjeli i savladavali školsko gradivo – istakla je Tripunović. Učenik Đorđe Vujović je naglasio da ga je i u osnovnoj školi interesovala hemija, posebo eksperimentalni rad, pa se zato i prijavio na konkurs.
– Pošto su sve ekipe od Zavoda za metrologiju dobile odgovarajuće soli, iste mase, približnog sastava i čistoće, kao i uputstvo za rad, u razgovoru sa našom profesoricom smo zaključili da oblik i veličina kristala zavise od uslova u kojima on raste.Ja sam onda istraživao kako faktori spoljašnje sredine utiču na rast kristala.
Poručio bih mojim vršnjacima, da se više uključuju u vannastavne aktivnosti i tako korisno ispune svoje slobodno vrijeme – zaključio je Vujović. M.D.S.

---